Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie i innych kryzysach – 10 wskazówek

W szkole, w przedszkolu czy wśród znajomych – dzieci zauważają znacznie więcej niż dorosłym się wydaje. Dlatego najlepiej pytać je, czy chcą się czegoś dowiedzieć, lub czy aktualnie zajmuje je dany temat. Obserwujcie, jak reagują, jak się później bawią albo czy doznają nagle uczucia strachu w określonych sytuacjach. Nie każde dziecko ma odwagę, by coś powiedzieć. Dlatego też należy zawsze stwarzać dzieciom przestrzeń i możliwości do rozmowy o tym, co zaprząta ich myśli.

Sprawdźcie, co dzieci już wiedzą i zacznijcie w ten sposób rozmowę. Przykładowe pytania mogą brzmieć tak:

„Co już wiesz na ten temat?”
„Co przez to rozumiesz?”
„Co mówiono o tym dzisiaj w szkole?”

Jeśli macie obraz tego, co wiedzą Wasze dzieci, możecie na tym bazować. Odwołajcie się do podanych przez nie przykładów albo wykorzystajcie sytuacje z życia codziennego, jakie Wasze dzieci znają.

Przykład: W rozmowie na temat wojny jednym z wyjaśnień, które dobrze mogą zrozumieć młodsze dzieci, może być kłótnia. O kłótniach dzieci wiedzą aż za dużo, wojnę zaś można rozumieć jako spór między dwoma krajami.

Wskazówka: Czasami pomocny może być także film lub książka, w której pojawia się dany temat.

Do wyjaśnienia tematu należy używać prostych słów i jasnych przykładów. Powstrzymajcie się od dramatycznej przesady, oskarżeń i przekleństw. W zależności od grupy wiekowej można też podać dzieciom więcej szczegółów na dany temat.

Jednak należy też zwracać uwagę na to, czy dzieci tego chcą. Jeśli Wasze dzieci czują potrzebę, by dowiedzieć się więcej, możecie na przykład wspólnie oglądać programy informacyjne dla dzieci, takie jak „logo!”.

Nawet jeśli chodzi o rzeczy złe, takie jak wojna, śmierć czy klęski żywiołowe: nie unikajcie rozmowy ani nie bagatelizujcie sprawy, nawet jeśli jest to dla Was nieprzyjemne.

Nie możecie trzymać dzieci z dala od wszystkiego, co nieprzyjemne. Lepiej pokazać im, że również takie problemy są częścią życia i naszego świata. W ten sposób nauczą się, że zawsze istnieją także sposoby na radzenie sobie ze złem. Aktywna konfrontacja z problemami pomaga dzieciom rozwijać wiarę we własne możliwości i radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Przykładowe pytanie dziecka może brzmieć następująco: „Czy na wojnie giną ludzie?”
Jedną z możliwych odpowiedzi może być: „Wojna oznacza, że ludzie są w niebezpieczeństwie, a nawet mogą zginąć. Dlatego wiele osób stara się uciec z tych terenów. Ale tu, w Niemczech, nie ma wojny. Jesteśmy tu bezpieczni.”

Zawsze pytajcie, czy dzieci rozumieją, co do nich mówicie. Akceptujcie także to, że niekoniecznie chcą się dowiedzieć więcej na dany temat i wolą zająć się w tej chwili innymi sprawami.

Powiedzcie, że temat jest trudny także dla Was, i że sami nie wszystko rozumiecie. Pomoże to zrozumieć również dzieciom, dlaczego tak często rozmawiacie o tym z innymi lub oglądacie dużo wiadomości na ten temat.

Nawet jeśli nie wszystkie dzieci same doświadczyły katastrofy, bez wyjaśnienia tworzą one własne fantazje na jej temat i mogą się po prostu przestraszyć. Mają poczucie, że to wszystko może trafić także do ich domów.

Rozmawiajcie z dziećmi spokojnie i powoli. Unikajcie tych tematów przed pójściem spać.

Powiedzcie dzieciom, że wiele się robi, aby ludzie mogli żyć w bezpieczeństwie i pokoju,

np. w Niemczech i na całym świecie jest wiele osób i organizacji, które działają na rzecz pokoju. Niemcy należą nawet do sojuszu, w którym bardzo wiele krajów chroni się wzajemnie.

logo!, Ask Finn!, Blinde Kuh – istnieje wiele stron, które udostępniają dzieciom odpowiednie dla ich wieku informacje na skomplikowane tematy, takie jak wojna i inne katastrofy. Poprzez dodatkowe strony dla dzieci i filmy wideo platformy te oferują także możliwość uzyskania informacji w mediach społecznościowych.

Pomagajcie dzieciom w korzystaniu z mediów. Porozmawiajcie z nimi o tym, jakie źródła są dobre.

Wyraźnie powiedzcie sobie i dzieciom, że jest to sytuacja wyjątkowa. Nie wszystko na świecie jest złe. Wiadomości często informują o złych wydarzeniach na świecie. Ale są także dobre informacje. Opowiedzcie sobie nawzajem o czymś, co jest dobre albo wraz z dziećmi przeanalizujcie mijający rok i wszystkie dobre rzeczy, które dopiero się wydarzą (urodziny, wakacje itp.).

Wskazówka: Czasami również dorosłym dobrze robi wyłączenie wszystkiego (łącznie z telefonem komórkowym) i skupienie się na czymś zupełnie przyziemnym: np. przygotowaniu jedzenia, graniu w grę, przeczytaniu na głos opowiadania.